Bệnh Newcastle ở gà là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành chăn nuôi gia cầm trên toàn thế giới. Bệnh do virus Paramyxovirus type 1 gây ra, có khả năng lây lan nhanh chóng qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Trong bài viết dưới đây BLV ADBO sẽ hướng dẫn cách điều trị hiệu quả và nguyên nhân gà bị bệnh chi tiết nhất.
Bệnh Newcastle ở gà là gì?
Bệnh Newcastle ở gà (còn gọi là bệnh dịch tả gà có tên khoa học là Newcastle Disease – ND) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Newcastle (Avian Paramyxovirus serotype 1 – APMV-1) gây ra. Đây là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên gia cầm và đặc biệt là ở gà, bởi khả năng lây lan nhanh, tỷ lệ chết cao (có thể lên đến 90–100%) và gây thiệt hại kinh tế lớn cho người chăn nuôi.
Cơ chế lây truyền bệnh Newcastle ở gà
Virus gây bệnh Newcastle chủ yếu lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp giữa gà bệnh và gà khỏe.
Ngoài ra virus còn có thể lây lan qua phân, nước uống, thức ăn bị nhiễm mầm bệnh hoặc qua các dụng cụ chăn nuôi không được vệ sinh kỹ lưỡng.
Điều này tạo điều kiện cho virus phát tán nhanh chóng trong đàn gà, đặc biệt khi mật độ nuôi quá dày và môi trường chuồng trại không được kiểm soát tốt.
Phân loại thể bệnh và mức độ nguy hiểm
Bệnh Newcastle ở gà được chia thành ba thể chính gồm thể quá cấp tính, cấp tính và mãn tính.
Thể quá cấp tính biểu hiện đột ngột với tỷ lệ chết rất cao có thể lên tới 100% chỉ trong vài giờ.
Thể cấp tính cũng có tỷ lệ tử vong cao kèm theo các triệu chứng nặng.
Thể mãn tính thường kéo dài hơn với các biểu hiện thần kinh như vẹo cổ, liệt chân và suy giảm năng suất đẻ trứng.
Mức độ nguy hiểm của bệnh phụ thuộc vào độc lực virus và sức đề kháng của đàn gà.
Các dấu hiệu nhận biết bệnh Newcastle ở gà
Việc nhận biết kịp thời các dấu hiệu của bệnh Newcastle sẽ giúp người chăn nuôi chủ động trong việc cách ly và điều trị, từ đó hạn chế tối đa tổn thất do bệnh gây ra. Các triệu chứng của bệnh sẽ thay đổi tùy theo thể bệnh và giai đoạn tiến triển.
Triệu chứng thể quá cấp tính và cấp tính
Ở thể quá cấp tính gà thường có biểu hiện ủ rũ, lông xù, sốt cao, khó thở và tiêu chảy phân xanh có thể lẫn máu. Gà còn xuất hiện triệu chứng liệt chân, cánh và đầu nghẹo sang một bên.
Thể cấp tính có các triệu chứng tương tự nhưng tiến triển nhanh hơn, gà bỏ ăn, ho, chảy nước mũi, tiêu chảy và giảm hoặc ngừng đẻ trứng.
Triệu chứng thể mãn tính và các biểu hiện thần kinh
Thể mãn tính thường xuất hiện sau các đợt dịch cấp tính, với các biểu hiện thần kinh rõ rệt như vẹo cổ, liệt chân, đi đứng không vững và mổ không trúng thức ăn.
Những con gà bị thể mãn tính thường giảm năng suất đẻ, trứng nhỏ và chất lượng kém.
Dấu hiệu bệnh tích điển hình trên gà bệnh
Bệnh tích điển hình của bệnh Newcastle bao gồm xuất huyết dọc ống tiêu hóa, niêm mạc khí quản và mũi có dịch viêm cata, buồng trứng sung huyết và teo trứng, cũng như xuất huyết não.
Các tổn thương này giúp các chuyên gia thú y chẩn đoán chính xác bệnh và phân biệt với các bệnh truyền nhiễm khác ở gia cầm.
Những nguyên nhân chính xuất hiện bệnh Newcastle ở gà
Nguyên nhân phát sinh và bùng phát bệnh Newcastle là sự kết hợp giữa yếu tố virus, môi trường chăn nuôi và các yếu tố quản lý. Hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp người chăn nuôi xây dựng các giải pháp phòng chống hiệu quả hơn.
Yếu tố virus và đặc điểm độc lực
Virus Paramyxovirus type 1 có nhiều chủng với mức độ độc lực khác nhau, từ nhẹ đến rất mạnh.
Các chủng virus độc lực cao (velogenic) gây bệnh nặng, tốc độ lây lan nhanh và tỷ lệ chết cao.
Virus tồn tại lâu trong môi trường và dễ dàng xâm nhập vào đàn gà khi điều kiện vệ sinh kém.
Điều kiện môi trường và quản lý chuồng trại
Môi trường nuôi gà ẩm thấp, kém thông thoáng, chuồng trại bẩn và không được khử trùng định kỳ tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển và lây lan.
Việc nuôi nhốt quá đông cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo trong đàn, quản lý chuồng trại không chặt chẽ khiến việc cách ly và kiểm soát dịch bệnh trở nên khó khăn hơn.
Vai trò của con người và dụng cụ trong lây lan bệnh
Con người và các dụng cụ chăn nuôi cũng là nguồn lây lan mầm bệnh quan trọng.
Việc không vệ sinh tay chân, quần áo, giày dép khi tiếp xúc với đàn gà bệnh hoặc môi trường nhiễm virus sẽ làm virus lây lan nhanh chóng sang các khu vực khác.
Dụng cụ như máng ăn, máng uống, xe chở thức ăn nếu không được vệ sinh sạch sẽ cũng góp phần phát tán virus trong khu vực chăn nuôi.
Cách điều trị bệnh Newcastle ở gà hiệu quả
Hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh Newcastle, do đó biện pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ và chăm sóc nhằm nâng cao sức đề kháng cho gà. Cùng với đó là các biện pháp kiểm soát dịch tễ để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
Phương pháp điều trị hỗ trợ và chăm sóc gà bệnh
Khi phát hiện gà mắc bệnh Newcastle, cần nhanh chóng tách riêng và chăm sóc chu đáo nhằm giảm bớt stress và tổn thương do bệnh gây ra.
Cung cấp đầy đủ nước sạch, thức ăn dễ tiêu hóa giàu dinh dưỡng và bổ sung các vitamin, khoáng chất nhằm tăng cường hệ miễn dịch. Đồng thời giữ chuồng trại khô ráo, sạch sẽ để giảm nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn khác.
Sử dụng thuốc và biện pháp y tế thích hợp
Mặc dù không có thuốc đặc trị virus nhưng các thuốc kháng sinh có thể được sử dụng để phòng ngừa và điều trị các bệnh bội nhiễm do vi khuẩn.
Ngoài ra thuốc bổ và các chất tăng cường hệ miễn dịch cũng hỗ trợ quá trình hồi phục của gà, việc sử dụng thuốc phải tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ thú y để tránh tình trạng kháng thuốc và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe đàn gà.
Quy trình cách ly và xử lý đàn bệnh
Khi có dấu hiệu dịch bệnh, cần tiến hành cách ly ngay lập tức đàn gà bệnh với đàn khỏe để hạn chế lây lan.
Các con gà nghi nhiễm hoặc đã chết cần được tiêu hủy theo quy định để ngăn chặn nguồn lây.
Đồng thời khử trùng chuồng trại, dụng cụ và môi trường xung quanh bằng các hóa chất sát trùng hiệu quả nhằm tiêu diệt virus tồn tại trong môi trường.
>>> Xem thêm Các Loại Bệnh Ở Gà Thường Gặp – Triệu Chứng Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả
Hướng dẫn phòng bệnh Newcastle ở gà
Phòng bệnh Newcastle là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ đàn gà khỏi nguy cơ dịch bệnh. Việc phòng bệnh cần kết hợp giữa tiêm phòng, vệ sinh chuồng trại và quản lý chăn nuôi theo quy trình nghiêm ngặt.
Tiêm phòng vắc xin và lịch tiêm chủng
Tiêm phòng vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh Newcastle. Các loại vắc xin phổ biến như Lasota, ND clone 30, vắc xin đông khô được sử dụng phù hợp với từng giai đoạn phát triển của gà.
Lịch tiêm chủng cần thực hiện đầy đủ và đúng thời điểm để đảm bảo miễn dịch tốt nhất cho đàn gà, giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
Vệ sinh, khử trùng và kiểm soát môi trường chuồng trại
Vệ sinh chuồng trại định kỳ, khử trùng dụng cụ, sàn chuồng và môi trường xung quanh giúp loại bỏ mầm bệnh tồn tại.
Điều chỉnh thông gió, duy trì độ ẩm thích hợp và tránh tình trạng chuồng trại ẩm ướt cũng góp phần hạn chế sự phát triển của virus.
Quản lý chất thải, phân gà đúng cách cũng là yếu tố quan trọng trong kiểm soát dịch bệnh.
Quản lý đàn gà và giám sát sức khỏe thường xuyên
Quản lý chặt chẽ số lượng và mật độ nuôi giúp giảm áp lực lên đàn gà, hạn chế nguy cơ stress và mắc bệnh.
Việc theo dõi sức khỏe hàng ngày, phát hiện sớm các biểu hiện bất thường để xử lý kịp thời là rất cần thiết.
Ngoài ra thực hiện cách ly nghiêm ngặt đối với gà mới nhập đàn hoặc gà bệnh giúp ngăn chặn sự lan truyền của virus trong khu vực chăn nuôi.
Lời kết
Bệnh Newcastle ở gà là một thách thức lớn đối với ngành chăn nuôi gia cầm do mức độ lây lan nhanh và tỷ lệ tử vong cao. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm dấu hiệu, áp dụng đúng phương pháp điều trị và phòng bệnh sẽ giúp người chăn nuôi bảo vệ hiệu quả đàn gà của mình. Tiêm phòng đầy đủ, vệ sinh chuồng trại và quản lý tốt đàn gà là những biện pháp thiết yếu để hạn chế tác động của bệnh Newcastle, góp phần phát triển chăn nuôi bền vững và an toàn.
